Ο συγγραφέας, μεταφραστής, κριτικός, εκδότης, ερευνητής και συστηματικός μελετητής του Joyce έχει εμπιστευτεί στο ΕΑΤΤ το αρχείο του, το οποίο είναι προσβάσιμο στους ερευνητές μετά από συνεννόηση. Περιλαμβάνει τα ίχνη της πνευματικής του πορείας: το υλικό που χρησιμοποιήθηκε για τη συγγραφή των βιβλίων του, προγενέστερες γραφές έργων του, τεκμήρια της εκδοτικής και της διδακτικής του δράσης, αλληλογραφία, κριτικογραφία, καθώς και τη βιβλιοθήκη του για τον James Joyce. Παράλληλα, το μεγαλύτερο μέρος της βιβλιοθήκης του παραχωρήθηκε στην Κεντρική Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου, όπου έχει καταγραφεί και είναι διαθέσιμη στους αναγνώστες. Αναλυτικά εδώ.

Ο Άρης Μαραγκόπουλος γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 13 Φεβρουαρίου 1948. Του ευχόμαστε «Χρόνια Πολλά» με ένα μικρό αφιέρωμα στο λογοτεχνικό του προσωπείο, τον Βενιαμίν Σανιδόπουλο.

Η μυθιστορία του Βενιαμίν Σανιδόπουλου

 

Βενιαμίν Σανιδόπουλος: Το λογοτεχνικό alter ego του Άρη Μαραγκόπουλου

O «Βενιαμίν Σανιδόπουλος» ή «Μπεν» υπήρξε μια σύλληψη αρχικά εικαστική, από την εποχή που ο συγγραφέας αναζητούσε την καλλιτεχνική του φύση στο Παρίσι, όπου είχε καταφύγει το 1969. Από  τα κόμικς του Παρισιού, η «ξύλινη» αυτή μορφή  άρχισε να εξελίσσεται και να αποκτά υπόσταση προσωπείου με κεντρικό ρόλο στο έργο του συγγραφέα, ξεκινώντας από τη φευγαλέα του παρουσία στην πρώτη ποιητική συλλογή του Το ψεύτικο μπουκάλι και τ’ αληθινό (1979) ή τα λιγοστά του ίχνη στο έργο Δεν είναι όλα σινεμά μωρό μου! (1985).

Σκίτσο του Άρη Μαραγκόπουλου

℘

[…] Συγγραφέας με στέρεη πολιτική σκέψη και κριτική συνείδηση σε διαρκή εγρήγορση, που εύλογα εκβάλλουν στο λογοτεχνικό και το κριτικό του έργο με απαράλλαχτη ένταση, ο Μαραγκόπουλος στη λογοτεχνική αυτοβιογραφία του, που περιλαμβάνεται στην προσωπική του ιστοσελίδα, κάνει λόγο για «τη σάγκα του Σανιδόπουλου», υποδεικνύοντας την πληθυντική υπόσταση του προσωπείου του. Καταστατική αρχή αυτής της υπόστασης και συγχρόνως υποδόριος συνεκτικός ιστός των μεταμορφώσεων του προσωπείου η ποιητική του αρχείου διέπει την άτυπη τριλογία όπου εμφανίζεται ο «κατ’ επάγγελμα δημοσιογράφος» και «poète maudit ως προς τον τρόπο ζωής» ετερώνυμός του με τη «στιβαρή κριτική θεωρία», καθώς και τα έργα στα οποία κυοφορείται. Έχοντας προειδοποιήσει τον αναγνώστη (και τον μελετητή) για «τα εμφανή κλειδιά (αυτά που, κατά κανόνα, αφήνει ο συγγραφέας κάτω από το χαλάκι τις εισόδου)» και «τις παγίδες» που στήνει με αυτά τα εμφανή κλειδιά, αφού «η κριτική δεν αρκεί να εντοπίζει το alter ego του συγγραφέα στα θέματα ή στους ήρωές του», ο συγγραφέας προβαίνει σε έναν σύνθετο και διεξοδικό σχολιασμό της σχέσης του με το προσωπείο του, με βασικό άξονα την πολύπλοκη σχέση του με το πραγματικό, τόσο σε επίπεδο οντολογικό όσο και σε επίπεδο συγγραφικής πρακτικής. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο αναγνώστης/μελετητής εξωθείται να εξιχνιάσει την αλληλοπεριχώρηση πραγματικού και μυθοπλαστικού και να αναζητήσει την ταυτότητα του Σανιδόπουλου όχι μόνον σε όσα διατυπώνονται αλλά και σε όσα αποσιωπώνται. Κρίσιμοι οδοδείκτες αυτής της διαδρομής είναι οι πληροφορίες που συγκροτούν την ταυτότητα του Σανιδόπουλου, οι οποίες αναπτύσσονται σπειροειδώς, αφού κάθε στοιχείο είναι ένα πυκνός πυρήνας σημάνσεων ή συμβολισμών που ο αναγνώστης καλείται να αποκωδικοποιήσει, συσχετίσει, ερμηνεύσει. Στην παρούσα εργασία θα επιχειρήσω να διερευνήσω το ειρωνικό συγγραφικό παιχνίδι, παρακολουθώντας τη διαδρομή του ετερώνυμου του Άρη Μαραγκόπουλου και διερευνώντας τις μεταμορφώσεις και τη λειτουργία του.

Κατερίνα Κωστίου, «Η αδυσώπητη ελευθερία του Βενιαμίν Σανιδόπουλου και η ποιητική του αρχείου» [απόσπασμα, υπό δημοσίευση]

℘

[…] Tο alter ego ενός συγγραφέα είναι σε τελευταία ανάλυση ολόκληρη η εποχή του – με όλο το ειδικό βάρος που αυτή η έννοια καταλαμβάνει στη λογοτεχνική συγγραφή. Eπομένως η «κατάδοση» του «αυτοβιογραφούμενου» συγγραφέα, ως κύρια ερμηνευτική προσέγγιση, πέραν της κοινοτοπίας του πράγματος, αγνοεί τη λογοτεχνικότητα ως θεμελιώδη δημιουργική και, άρα, ερμηνευτική αρχή. Ανάμεσα στον Βενιαμίν Σανιδόπουλο και τον Άρη Μαραγκόπουλο που ανέλαβε να συγκροτήσει τις Ημέρες του σε μορφή biographia literaria, υπάρχει η άτεγκτη πραγματικότητα: τα προ και μετά την τηλοψία Ελλαδικά χρόνια, οι παλαιοί πόθοι και τα νέα πάθη, τα παλαιά οράματα και τα νέα πολιτικά πράγματα.

Ο Σανιδόπουλος είναι ένα αναρχικό ζώο, ένας δευτεροαγωνιστής της ζωής με ανεξάντλητη περιέργεια, ένας στοχαστής που φτιάχτηκε με τα υλικά του Τζούλιο Καΐμη, του Νικόλα Κάλας, του Γιώργου Μακρή, του Στέλιου Αναστασιάδη, του Αριστομένη Προβελέγγιου αλλά και πολλών άλλων. Ο Σανιδόπουλος δεν είναι σοφός, γίνεται όμως, στη διάρκεια της ζωής που ο αναγνώστης παρακολουθεί από κοντά στην πορεία τριών, τεσσάρων βιβλίων. Aνήκει σ’ αυτό το σπάνιο είδος του homo universalis όπου η ζωή του φανερώνεται δημιουργικότερη από το έργο του. Κατά συνέπειαν η ζωή του περιλαμβάνει οπωσδήποτε όλα όσα καταγράφονται στις Ωραίες Ημέρες, αλλά περιλαμβάνει εξίσου και όσα δεν καταγράφονται καθόλου σ’ αυτές. Αυτά που δεν γράφονται στις Ημέρες για τον Σανιδόπουλο και τον αταύτιστο Έλληνα βίο των ετών 1980-1993, είναι προφανώς τα πιο συναρπαστικά για τον φιλέρευνο αναγνώστη.

[Άρης Μαραγκόπουλος, πηγή: https://www.arisgrandmangr.com/c-the-sanidopoulos-saga.html]

℘

O Σανιδόπουλος, όλη του τη ζωή, είχε επιμελώς παραμείνει (όπως ακριβώς το διατύπωνε ο ίδιος κάπου στις Hμέρες του): «δευτεροαγωνιστής». Στα απλά ελληνικά του Παναγή αυτό σήμαινε: έξω από τη ζωή. Προκειμένου να εκτοπίσει κάθε προσωπική επιθυμία και φιλοδοξία (επαγγελματική, προσωπική κ.λπ.), κάθε κοινωνική αυταπάτη, κάθε «πολιτιστικό δηλητήριο», κάθε σαγηνευτική οικειότητα, είχε επιλέξει έναν αυστηρό ασκητισμό. Mε τα χρόνια, είχε καταφέρει να ελέγχει τα επικίνδυνα αισθήματα, να απομακρύνει τις επικίνδυνες γυναίκες, είχε πετύχει να ολοκληρώνεται ψυχικά μέσα από διαδικασίες οι οποίες τα απέκλειαν. Για παράδειγμα, το να σταθεί με τις ώρες εμπρός σε μια φωτογραφία του Mπρεσόν από τα 1950 αποδεικνυόταν γι’ αυτόν πιο λυτρωτικό από το να σταθεί εμπρός σε μια φωτογραφία των γονιών του από την ίδια εποχή. Δηλαδή, όπως το ερμήνευε ο Παναγής, στον φίλο του η αισθητική συγκίνηση υπερέβαινε σε ένταση και ενδιαφέρον την όποια συναισθηματική φόρτιση…

[Απόσπασμα: Άρης Μαραγκόπουλος, Η μανία με την άνοιξη, μυθιστόρημα, Τόπος, 2009, σ. 273.]