Χρ. Παπάζογλου και Κ. Κωστίου, Λόγος ανυπεράσπιστος. 25 επιστολές του Δημήτρη Χατζή στη Λεία Χατζοπούλου-Καραβία & 1 μελέτη για το έργο του, Εκδόσεις Πανεπιστημίου Πατρών, Πάτρα, 2024. ISBN: 978-960-530-184-2
Στο βιβλίο, που εντάχθηκε στη σειρά του ΕΑΤΤ «Εξ αρχείων», παρουσιάζονται και σχολιάζονται 25 χειρόγραφες επιστολές του εκπατρισμένου για πολιτικούς λόγους λογοτέχνη και διανοούμενου Δημήτρη Χατζή προς τη συγγραφέα και μεταφράστρια Λεία Χατζοπούλου-Καραβία, 12 εσώκλειστες καρτ ποστάλ προς τον Στέλιο, τον πρωτότοκο γιο της, σταλμένες όλες από τη Βουδαπέστη το διάστημα 1963-1975 και ένα δακτυλόγραφο κείμενο της Χατζοπούλου με το χρονικό της γνωριμίας της με τον εξόριστο συγγραφέα.
Όταν ξεκινά η αλληλογραφία τους, το 1963, ο Χατζής είναι πενήντα ετών και ζει στη Βουδαπέστη, όπου διδάσκει ελληνική γλώσσα και λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο. Η Χατζοπούλου είναι τριάντα ενός ετών, ήδη γνωστή ποιήτρια, και συνεργάτιδα, όπως και ο αλληλογράφος της, του περιοδικού Επιθεώρηση Τέχνης. Στις επιστολές διαγράφεται η πορεία μιας φιλίας που ξεκίνησε με την αποστολή, ύστερα από σύσταση του Γιάννη Ρίτσου, όπως η ίδια η Χατζοπούλου μας πληροφορεί, των έργων της στον εξόριστο συγγραφέα. Με την άνεση που παρέχει η απόσταση σύντομα δημιουργείται κλίμα οικειότητας και εμπιστοσύνης μεταξύ τους. Η γραφή του Χατζή γίνεται σταδιακά εξομολογητική και ο λόγος του «ανυπεράσπιστος»: γράφει για τη μοναξιά της υπερορίας, την προσωπική του ζωή, τη λαχτάρα επικοινωνίας με την πατρίδα και την ελπίδα του επαναπατρισμού όλων των πολιτικών προσφύγων. Η μόνη, αλλά συχνή, αναφορά στο έργο του αφορά το διήγημα «Ανυπεράσπιστοι» και την ομότιτλη συλλογή του, επιμένοντας κυρίως στη βάσανο της γραφής και εκφράζοντας την ανησυχία του για τη διαδικασία της έκδοσης και της υποδοχής της. Τέλος, με συνήθως θετική ή υπερθετική και σπάνια με αρνητική, αλλά πάντα αιτιολογημένη άποψη, αναφέρεται στο έργο της Χατζοπούλου. Οι δύο αλληλογράφοι θα γνωριστούν από κοντά και προσωπικά μόνο το 1974, έπειτα από έντεκα χρόνια αλληλογραφίας, όταν ο Χατζής θα μπορέσει, μετά την πτώση της δικτατορίας των συνταγματαρχών, να επιστρέψει στην Ελλάδα.
Διάθεση: Εκδόσεις Πανεπιστημίου Πατρών (ΕΠΠ), https://publications.upatras.gr/el, τηλ.: +30 2610969649.
Το αρχείο της Λείας Χατζοπούλου-Καραβία παραδόθηκε στο ΕΑΤΤ το 2021, ταξινομημένο και ψηφιοποιημένο χάρη στην αρχειακή συνείδηση του Γιάννη Πατίλη και της Ηρώς Νικοπούλου, φίλων της ίδιας και του Εργαστηρίου μας. Το αρχείο, ανάμεσα στους 338 συγγραφείς με τους οποίους αλληλογραφεί η ΛΧΚ, περιλαμβάνει τα τεκμήρια που παρουσιάζονται στην έκδοση. Αναλυτικά εδώ.