Φωτογραφία του Αργύρη Χιόνη

Το Αρχείο του Αργύρη Χιόνη είναι το πρώτο αρχείο που παραχωρήθηκε στο ΕΑΤΤ τον Μάιο του 2017.  Δικαιούχοι του Αρχείου Αργύρη Χιόνη είναι η κυρία Χρυσούλα Κοντοθεοδώρου, η οποία ασκεί και το ηθικό δικαίωμα διαχείρισής του, και η κυρία Χαρίκλεια Χιόνη-Ζαμάνου. Το αρχείο αναταξινομήθηκε και ο κατάλογος του υλικού είναι προσβάσιμος ηλεκτρονικά. Το υλικό έχει ήδη τεθεί στη διάθεση των ερευνητών.

Τον Φεβρουάριο του 2020 ο Arnold van Gemert χάρισε στο ΕΑΤΤ το υλικό της προσωπικής του συλλογής για τον Αργύρη Χιόνη τον οποίο γνώρισε και με τον οποίο συνδέθηκε φιλικά το διάστημα της διαμονής του δεύτερου στο Άμστερνταμ (1968-1973).

Αρχείο: Κατάλογος Αρχείου, Κατάλογος Αρχείου

Eργοβιογραφικό σημείωμα

Γεννημένος στην Αθήνα στις 22 Απριλίου 1943, ο Αργύρης Χιόνης έφυγε ανήμερα τα Χριστούγεννα του 2011 σε ηλικία 68 χρονών. Ποιητής, πεζογράφος, μεταφραστής και ερασιτέχνης ζωγράφος, εμφανίστηκε στα γράμματα σε ηλικία 20 χρονών. Με την εγκαθίδρυση της δικτατορίας έφυγε στο εξωτερικό και έζησε σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις, μαθαίνοντας τη γλώσσα τους και κάνοντας αρχικά διάφορες εργασίες βιοπορισμού. Ουσιαστικά αυτοδίδακτος, αφοσιώθηκε στην ποίηση, ενώ παρακολούθησε, με κρατική υποτροφία, τη Σχολή Ιταλικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ. Το 1977 επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου εργάστηκε ως μεταφραστής ως το 1982. Την ίδια χρονιά προσλήφθηκε, κατόπιν διαγωνισμού, ως μεταφραστής, στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις Βρυξέλλες, όπου έζησε επί μια δεκαετία. Το 1992 αποσύρθηκε στο Θροφαρί Κορινθίας, όπου αφοσιώθηκε ως το τέλος της ζωής του στη γραφή στη ζωγραφική και και στην καλλιέργεια της γης. Πολύγλωσσος μεταφραστής (από αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, ισπανικά και ολλανδικά), πολυγραφότατος ποιητής και πεζογράφος, ο Χιόνης βραβεύτηκε με το Βραβείο του περιοδικού Διαβάζω το 2007 για το βιβλίο του Όντα και μη όντα και με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος το 2009 για το βιβλίο του Το οριζόντιο ύψος και άλλες αφύσικες ιστορίες. Ποιήματα και αφηγήματά του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες ευρωπαϊκές γλώσσες. Πέντε χρόνια μετά τον θάνατό του η εκδότρια Γιώτα Κριτσέλη επιμελήθηκε και εξέδωσε τα τελευταία του αφηγήματα με τίτλο Έχων σώας τας φρένας και άλλες τρελές ιστορίες (2016).

Ο θάνατος, η alma mater φύση, το παράλογο της ύπαρξης, η ασάφεια των ορίων μεταξύ λογικής και τρέλας είναι βασικές πηγές έμπνευσης της μυθολογίας του. Το σημαντικότερο ίσως χαρακτηριστικό της ποιητικής του είναι η ευρηματική ειρωνική του γλώσσα. Πέρα από την παιγνιώδη του διάθεση που εκφράζεται κυρίως με λογοπαίγνια τα οποία διευρύνουν το σημασιολογικό πεδίο των λέξεων, με παρετυμολογήσεις και ομόηχες λέξεις, ο αυτοσαρκασμός του ποιητικού εγώ, η αντίληψη ότι ο άνθρωπος είναι μια μαριονέτα στα χέρια ενός σκληρού θιασάρχη, η παιγνιώδης και αποστασιοποιημένη ενατένιση της ανθρώπινης συμπεριφοράς και του αναπόδραστου ανθρώπινου τέλους είναι μόνο κάποιες πτυχές της δραστικής του ειρωνείας. Παράλληλα, η έγνοια του ποιητή για τη λέξη, η οικονομία του λόγου του, η ενάργεια της εικονοποιίας του, η δεξιοτεχνία του στη χρήση της ειρωνείας και του παράδοξου τον καθιστούν έναν από τους πιο ιδιότυπους και αναγνωρίσιμους συγγραφείς της εποχής μας.

Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κίχλη ένα βιβλίο με αθησαύριστα κείμενα του Χιόνη από τον περιοδικό τύπο και το αρχείο του: Η πολιτεία Λαβύρινθος και άλλες αθησαύριστες ιστορίες. Επιλογή-πρόλογος-σημειώσεις: Κυριάκος Ραμολής. Φιλολογική επιμέλεια: Γιώτα Κριτσέλη. Με σχέδια της Εύης Τσακνιά, Αθήνα 2020. Το βιβλίο εντάχθηκε στη σειρά του ΕΑΤΤ Εξ αρχείων.

 

Ποίηση

Απόπειρες φωτός, Αθήνα, Δωδεκάτη ώρα, 1966.

Σχήματα Απουσίας, Αθήνα, Αρίων, 1973.

Μεταμορφώσεις, έκδοση του ιδίου, Αθήνα 1974.

Τύποι ήλων, Θεσσαλονίκη, Εγνατία / Τραμ, 1978.

Λεκτικά τοπία, Αθήνα, Καστανιώτης 1983.

Σαν τον τυφλό μπροστά στον καθρέφτη, Αθήνα, Υάκινθος, 1986.

Εσωτικά τοπία, Αθήνα, Νεφέλη, 1991,1999.

Ο ακίνητος δρομέας, Αθήνα, Νεφέλη, 1996, 2000.

Ιδεογράμματα, Θεσσαλονίκη, Τα τραμάκια, 1997.

Τότε που η σιωπή τραγούδησε και άλλα ασήμαντα περιστατικά, Αθήνα, Νεφέλη, 2000.

Στο υπόγειο, Αθήνα, Νεφέλη, 2004.

Η φωνή της σιωπής: Ποιήματα 1966-2000, Αθήνα, Νεφέλη, 2006.

Μέρες ποίησης [συλλογικό έργο], Αθήνα, Γαβριηλίδης, 2007.

Ό,τι περιγράφω με περιγράφει, Ποίηση δωματίου, Αθήνα, Γαβριηλίδης, 2010.

Παίγνια [συλλογικό έργο], Αθήνα, Futura, 2011.

Αφηγήματα

Ιστορίες μιας παλιάς εποχής που δεν ήρθε ακόμα, Αθήνα, Αιγόκερως, 1981.

Ο αφανής θρίαμβος της ομορφιάς, Αθήνα, Πατάκης, 1995.

Τρία μαγικά παραμύθια, Αθήνα, Πατάκης, 1998.

Όντα και μη όντα, Αθήνα, Γαβριηλίδης, 2006.

Περί αγγέλων και δαιμόνων, Αθήνα, Γαβριηλίδης, 2007.

Το οριζόντιο ύψος και άλλες αφύσικες ιστορίες, Αθήνα, Κίχλη, 2008.

Το μήνυμα και άλλες δύο φάρσες – Ο ρήτορας ή ο κανιβαλισμός: Αυτός εκτός και εντός του κοστουμιού του (τρία μονόπρακτα), Αθήνα, Κίχλη, 2009.

Έχων σώας τας φρένας και άλλες τρελές ιστορίες, εκδόσεις Κίχλη 2016.

Μεταφράσεις

Octavio Paz, (Οκτάβιο Πας), Ποιήματα, Αθήνα, Σπηλιώτης, 1981.

Howard Fast, Οι μετανάστες, Αθήνα, Bell, 1981.

Jeffrey Archer, Κάιν και Άβελ, Αθήνα, Bell, 1982.

Russel Edson, Όταν το ταβάνι κλαίει (ποίηση). Αθήνα, Αιγόκερως, 1986.

Roberto Juarroz, Κατακόρυφη ποίηση, Θεσσαλονίκη, Τα τραμάκια, 1997.

Jane Austen, Περηφάνια και Προκατάληψη, Αθήνα, Πατάκης, 1997, 2000.

Henri Michaux, Με το αγκίστρι στην καρδιά, Αθήνα, Γαβριηλίδης, 2003.

Ξένη ποίηση του 20ού αιώνα [συλλογικό έργο, ανθολόγηση Μαρία Λαϊνά, συλλογική μετάφραση]. Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 2007.

Nikanor Parra, Ποιήματα επείγουσας ανάγκης, Αθήνα, Γαβριηλίδης, 2008.

Έχει επίσης μεταφράσει ολόκληρη την αρχική σειρά του κόμικ Αστερίξ και ένα μεγάλο μέρος της σειράς του κόμικ Ιζνογκούντ.

 

Ακούστε:

Την παραμονή της Α΄ Επιστημονικής Συνάντησης (27.3.2021), έλαβα από τον Υποδιευθυντή του Προτύπου Γενικού Λυκείου Ηρακλείου κ. Περικλή Γεωργιάδη, το παρακάτω μήνυμα. Ο Χιόνης πέρασε στο Ηράκλειο την τελευταία παγκόσμια μέρα ποίησης που έμελλε να ζήσει, καθώς στις 21.3.2011 πήγε στο Ηράκλειο προσκεκλημένος του Βιβλιοπωλείου «Ελεθερουδάκης» για να διαβάσει ποιήματα. Με πρωτοβουλία του φιλολόγου κ. Δημήτρη Περοδασκαλάκη ο Χιόνης επισκέφθηκε την Α΄ Λυκείου του τότε Πειραματικού και νυν Προτύπου Γενικού Λυκείου, διάβασε ποιήματά του, μίλησε με τους μαθητές και απήγγειλε ένα πρωτόλειο ανέκδοτο ποίημα του το οποίο ηχογραφήθηκε. Ο κ. Γεωργιάδης είχε την καλοσύνη να μου στείλει την ηχογραφημένη απαγγελία του Χιόνη, καθώς και τη συζήτησή του με τους μαθητές, δημοσιευμένη στο πολύ ωραίο περιοδικό με τίτλο Πειράγματα, που εκδίδει το σχολείο (τχ. 12, καλοκαίρι 2012, 8-13).
Τον ευχαριστώ θερμά για την ευγενική του χειρονομία.
Μπορείτε να ακούσετε την απαγγελία και να διαβάσετε τη συνέντευξη στους συνδέσμους που εμπεριέχονται στην επιστολή του κ. Γεωργιάδη.

Κατερίνα Κωστίου

Του συγγραφέα